Priču o potrebi da se smanji deficit javnih računa za jedan posto BDP-a relativizuje, ili čini apsurdnom, činjenica da se gotovo dva posto BDP-a odlije kroz transferne cene i uvoz iz Mađarske.
“Veliko odstupanje registrovane vrednosti izvoza iz Mađarske u Srbiju i Hrvatsku, 578 miliona evra kod Srbije i 850 miliona evra kod Hrvatske, motivisalo me je da odem jedan korak dublje u podatke trademap-a, da vidim o kojim proizvodima se radi. Dodatan korak bi trebalo da učini ministarstvo unutrašnje trgovine ili neka druga institucija, kako bi se očitale i količine konkretnih proizvoda koje ulaze na tržište, i da se stave u relativan odnos sa kupovinama tih proizvoda u Srbiji”, piše ekonomista Miroslav Zdravković na sajtu makroekonomija.org.
Odstupanja u podacima nastaju po dva osnova: transfernih cena velikih kompanija i šverca proizvoda iz Mađarske. Kada građani iz ove dve zemlje kupe robu u Mađarskoj na carini mogu da dobiju povraćaj mađarskog PDV-a. Tada mađarska carina registruje robu oslobođenu od PDV-a kao izvoz iz Mađarske. I dok je u Srbiji i Hrvatskoj isplativo prošvercovati kupljenu robu, u Mađarskoj ostaje trag da je tamo kupljena.
Iz izlistanih podataka se vidi da se najveći deo razlika u knjiženom izvozu iz Mađarske i uvozu u Hrvatsku i Srbiju odnosi na iste proizvode: električnu energiju, derivate nafte, prirodni gas, lekove i putničke automobile. To ukazuje na činjenicu da velike kompanije mogu mnogo lakše da transferišu novac i profit na željenu destinaciju u odnosu na hiljade švercera/turista koji odu da kupe robu jeftinije nego u svojoj zemlji, nadajući se još da će izbeći plaćanje carine prilikom povratka kući.
U ovoj tabeli su izlistani proizvodi koje građani obe države najčešće kupuju u Mađarskoj u bitno većoj vrednosti u odnosu na carinski registrovanu u svojim zemljama. Odatle se vidi da su “hit” za kupce iz Hrvatske i Srbije:
- Svinjetina,
- Šećer,
- Čokolada,
- Hrana za životinje,
- Preparati za negu lica i kože,
- Proizvodi za ličnu higijenu,
- Praškovi za pranje
- Nove gume za automobile,
- Klima uređaji,
- Računari,
- Telefoni za fiksnu telefoniju,
- Televizori (uključujući video rekordere)
- WC papir i tamponi.
Iako većina građana veruje da ogromna razlika u ceni između proizvoda kupljenih u Mađarskoj i kod nas na primer potiče od visokih trgovačkih marži, Zdravković tvrdi da velike razlike u ceni na primer elektronike nisu posledica ogromnih marži na tržištu već drugih ulaznih troškova: “Marže u maloprodaji se kreću od 1 pa do 10 posto, retko su više, a najčešće su, za kompjutersku robu, primera radi, oko 3-4 posto. Te smešno male marže, u kombinaciji sa padom tražnje, dovele su do masovnog zatvaranja radnji sa ovom robom… Za analizu ulaznih cena u Mađarskoj i Srbiji trebalo bi na prvom mestu gledati indirektne troškove. Primera radi, za sve što se uvozi potrebno je platiti pozamašnu sumu za proveru kvaliteta, što u zemljama u Evropi nije potrebno, a tu su i firmarine, juče povećani doprinosi, cene komunalnih usluga isl. Da se odlično zarađuje na uvozu i prodaji tehničke robe tržište bi se odmah uredilo pojavili bi se ozbiljni igrači iz inostranstva, međutim to nije tako, a i to tržište ne uređuju “trgovci” već država”, smatra Zdravković.