Evropski parlament izglasao je u sredu 25. novembra izveštaj o Prevenciji radikalizacije i regrutacije evropskih građana u terorističke organizacije. Na prvi pogled, sudeći prema nazivu, moglo bi se pogrešno zaključiti kako se radi o sasvim benignom birokratskom dokumentu koji bi lako mogao biti rezultat demokratskog konsenzusa. No, zapravo se radi o dokumentu koji je sadržajem i značenjem nalik američkim antiterorističkim zakonima. Njime se pod strahom od “terorizma” zapravo omogućava sve veća kontrola i nadgledanje društvenih aktivnosti ali i narušavanje privatnosti građana slično američkom narušavanju građanskih sloboda stanovnika te zemlje. Dokumentom se omogućava krivično gonjenje kompanija vlasnica društvenih mreža koje nakon opomena raznih agencija sa svojih stranica ne uklone “materijal koji promoviše terorizam”. Sporne su naravno definicije terorizma.
Terorizam, uprkos širokoj upotrebi ovog termina nije ni globalno, ni na Zapadu, jednoznačna odrednica. Naravno, ne postoji konsenzus koji bi jasno određivao šta je sve teroristički napad, pa je zato moguće separatističke ciljeve određene etničke skupine u multietničkim zemljama proglasiti terorističkim činom. Prepoznavši ovo, Ujedinjene nacije su mišljenja da se to protivi pravu naroda na samoopredeljenje.
Teroristički čin u Evropskoj uniji
U Evropskoj uniji, a to se onda proteže i na sve zemlje koje žele da budu njen deo, terorističkim činom smatra se svako ozbiljno zastrašivanje stanovništva, nezakonito prisiljavanje vlade ili neke međunarodne organizacije na činjenje ili nečinjenje neke radnje, zatim ozbiljna destabilizacija ili uništavanje temeljnih političkih, ustavnih, ekonomskih ili društvenih struktura neke zemlje ili međunarodne organizacije. Teroristička dela u EU su napadi na život osobe koji mogu prouzrokovati smrt; napadi na fizički integritet osobe; otmica ili uzimanje talaca; uzrokovanje velikih uništenja objekata vlade ili javnih objekata, prevoznog sistema, infrastrukturnih objekata, uključujući informaciione sisteme, fiksnu platformu smeštenu na kontinentalnom pojasu, javnom mestu ili privatnom posedu koje može ugroziti ljudske živote ili rezultirati velikim ekonomskim gubitkom; zaplena aviona, brodova ili drugih sredstava javnog ili teretnog prevoza; proizvodnja, posedovanje, sticanje, prevoz, nabavka ili korišćenje oružja, eksploziva, nuklearnog, biološkog ili hemijskog oružja, kao i istraživanje i razvijanje biološkog ili hemijskog oružja; ispuštanje opasnih materija ili izazivanje požara, poplava ili eksplozija sa učinkom ugrožavanja ljudskog života; ometanje ili prekidanje snabdevanja vodom, strujom ili bilo kojim drugim osnovnim prirodnim izvorom, sa učinkom ugrožavanja ljudskog života…
Drugim rečima, na primer, militantni ekološki pokreti, koji su proteklih decenija cvetali širom Evrope danas bi se mogli protumačiti kao teroristički. Isto tako rad i nusproizvodi mnogih evropskih korporacija u Evropi, ali i u zemljama trećeg sveta, prema ovim pravilima se mogu smatrati terorističkim napadom. Pitanje finih nijansi između prava naroda na politički protest i pobune protiv vlasti, koje su temeljni pokretači brojnih društvenih promena kroz celu ljudsku istoriju, danas mogu biti okarakterisani kao terorizam.
No, mala je verovatnoća da će sve mere koje propisuju stara i nova evropska pravila nastala nakon napada u Parizu, biti usmerena protiv kompanija koje na primer zagađuju životnu sredinu i utiču na stvaranje hroničnih bolesti, ili možda protiv lobija koji su radikalno promenili globalnu klimatsku sliku na štetu bioraznolikosti i proizveli nove oblike siromaštva u zemljama trećeg sveta. Suprotno tome, veće su šanse da će se kao ekstremizam ili terorizam okarakterisati najrazličitije društvene pobune, a posebno one koje dolaze sa levog političkog spektra, odnosno one koje se zalažu za vrednosti društvene pravde.
Ulaganja u represiju umesto u boljitak
Ovaj dokument za sada nije obvezujuć, no zabrinjavajuć je trend stvaranja novih “antiterorističkih” pravila i povećanja nivoa “sigurnosti” kao i ulaganja u “obaveštajnu zajednicu” koja brzo nastaju u kratkom periodu od napada u Parizu.
Borba protiv oružanih napada je dakako legitimna, no, oblik te borbe i nijanse koje određuju šta je napad na slobodu mišljenja, šta napad na privatnost ljudi, šta pravo na izražavanje političkog i vrednosnog društvenog stava, a šta teroristički čin izrazito je delikatna. Stoga raspravu treba organizovati oko pitanja kako se boriti protiv nastanka fundamentalističkih oružanih napada poput hrišćansko-desničarskih kakvima smo svedočili u Norveškoj i ovih poslednjih, pariskih. Borba protiv ugrožavanja javnosti ne sme se svesti na finansijska ulaganja u obaveštajnu zajednicu i oružane snage, što je tendencija vidljiva i iz ovog dokumenta.
Iz izglasanog izveštaja vidi se isto tako i nespremnost Evropske unije da se umesto ulaganjem u naoružanje protiv štetnih tendencija bori povećanjem ulaganja u veću socio-ekonomsku sigurnost i obrazovanje evropskih zajednica. Dok je EU spremna na evropskom nivou da izdvaja sredstva za naoružanje i sigurnost, nije spremna da učini isto za nužno povećanje ulaganja u obrazovanje i socijalna davanja. Iz spomenutog dokumenta vidi se da se sprovođenje ovih mera ipak prepušta pojedinim zemljama članicama i – civilnom društvu.
Premda EU prepoznaje socioekonomske činioce i “razočaranost društvom” kao uzrok nezadovoljstva mladih osoba, rođenih i odgojenih u Evropi, koje sve više pribegavaju fundamentalističkim verskim ekstremizmima, ona ipak ne smatra potrebnim da reši ovaj problem na evropskom nivou, već ga, premda se radi o temeljnom problemu Evropske unije, prepušta pojedinim zemljama članicama.
Ovakvo odbijanje hvatanja u koštac sa stvarnim evropskim problemima koji pogađaju sve stanovnike kontinenta najdoslednija je nijansa evropske politike. Dosadašnje mere naoružanja, povećanja sigurnosti, zatvaranja granica i strogih kontrola ljudi nemaju pozitivne rezultate.
Izvor: Bilten