U tehnološkom svijetu 12 mjeseci je jako dug period. Prošle godine na Web Samitu u Lisabonu dominirala je euforija o neslućenim mogućnostima koje donosi vještačka inteligencija i gdje je praktično svaki od učesnika već vidio svoju kompaniju kao novi Google ili Facebook i sebe u najmanju ruku kao multi milijardera.
Ove godine na Web samitu, koji je zvanično završen u četvrtak, moglo se čuti sve više skeptičnih glasova koji su se počeli pitati, kada će i da li će uopšte ulaganja stotine milijardi u infrastrukturu za razvoj velikih jezičkih modela (LLM) koji se od milja nazivaju „vještačka inteligencija“, donijeti povrat na uložene pare u vidu profita .
Za sada profita nema ni na vidiku jer je procjena da je na 700 milijardi dolara uloženih u vještačku inteligenciju donijelo prihod od samo 60 milijardi dolara, što je realno neodrživo, ne samo dugoročno već i srednjoročno.
Kanadsko-američki autor Cory Doctorow upozorio je da će nam vještačka inteligencija prije donijeti distopiju nego utopiju, i gdje će ceh da plate zaposleni.
Kao primjer naveo je ubitačnu kombinaciju kapaciteta AI da procesiraju ogromnu količinu informacija u rekordnom vremenu sa masom ličnih podataka dostupnih na slobodnom tržištu u SAD.
Veći dugovi, manja plata
„Klasifikovanjem radnika kao nezavisnih ugovarača umjesto zaposlenih, kompanijama je omogućeno da plate svakog radnika različito iako obavljaju isti posao. Tako trenutno na tržištu u SAD postoje četiri aplikacije koje reklamiraju kao „Uber za medicinske sestre“ koje omogućavaju bolnicama da kratkoročno angažuju medicinske sestre. Ove kompanije pored ostalog kupuju i podatke o zaduženju na kreditnim karticama pa onda nude nižu satnicu medicinskim sestrama koje imaju veći dug, znajući da su očajne i da će pristati na bilo kakvu satnicu jer nemaju puno izbora“, objasnio je Cory Doctorow, upozoravajući da će najveći gubitnici biti upravo srednja klasa.
Kako su ovogodišnjim Web samitom dominirale dvije teme, vještačka inteligencija i kreatorska ekonomija, logičan zaključak bi bio da svi oni kojima posao oduzme vještačka inteligencija, mogu se prekvalifikovati u influensere, jer kako se čini druge alternative nema niti se nudi.
Ono što se na polju razvoja vještačke inteligencije odvija u posljednjih godinu dana takođe ruši i niz stereotipa.
Pojava kineskih modela koji su manji, brži, jeftiniji ali podjednako efikasni kao i njihovi američki pandani, dovodi u pitanje tezu da države sa liberalnim demokratskim uređenjem automatski znače i veću kreativnost i inovativnost u njihovim kompanijama, što se do sada nije pokazalo tačnim, barem u oblasti vještačke inteligencije.
Dok se na globalnom nivou borba za prevlast u oblasti vještačke inteligencije vodi između SAD i Kine, Evropljani su se počeli pitati a šta je sa digitalnim suverenitetom, jer EU ne samo da kaska, već debelo zaostaje.
Evropljani kao posmatrači globalne utakmice
Birokratizovane i okoštale strukture u EU jednostavno predstavljaju nepremostivu prepreku vlastitim kompanijama koje barem imaju potencijal za globalno nadmetanje.
Evropski startapovi ukazuju da je suštinska razlika između njih i njihovih američkih konkurenata što je u SAD država spremna da kupuje i od malih, novih kompanija, onda kada su im klijenti najpotrebniji, u fazi razvoja i rasta, a čitav proces oko sklapanja ugovora odvija se za evropske standarde prilično brzo.
Sa druge strane u EU, u najboljem slučaju, procedura javnih nabavki traje i do dvije godine, a male kompanije jednostavno ne mogu toliko čekati i tu se priča o evropskoj konkurentnosti i autonomiji završava.
Autor: Dražen Simić, dopisnik iz Lisabona (bif.rs)
Foto: Web Samit