Beogradske vlasti su, nakon protesta nemačkog diplomate, zabranile monografiju Balkanskog instituta „Beograd“, kao i beogradsko izdanje lista „Politika“ u kojem je Isidora Sekulić ovu monografiju ocenila kao najbolje napisanu istoriju o srpskom narodu.
U jesen 1940. godine izašla su iz štampe tri izdanja monografije “Beograd”, srpsko-hrvatsko, francusko i nemačko. Englesko izdanje bilo je do kraja prevedeno i najvećim delom već složeno u štampariji. U Beogradskoj Opštini je priređen prijem za domaću i inostranu štampu koju je pozdravio predsednik opštine Ješa Tomić, a direktor Balkanskog instituta Ratko Parežanin dao kratak ekspoze u kome je izložio kako se radilo na ovom delu. Monografija je podeljena predstavnicima štampe, svakom na onom jeziku koji je želeo (platno na koricama svakog izdanja bilo je drukčije boje). Tih dana bio je i veliki Beogradski sajam. Na njemu je bila smeštena i mala izložba izdanja, knjiga Balkanskog instituta, a među njima je bila i monografija “Beograd” u tri izdanja, na tri jezika.
Nekoliko dana nakon ove svečanosti, beogradska vlada zabranila je knjigu “Beograd”. Predstavnici vlasti došli su u Balkanski institut sa pismenim naređenjem od strane nadležnih i tražili su knjigu. Nje više nije bilo u prostorijama, osim sasvim neznatnog broja primeraka na sva tri jezika. Knjiga se nalazila u Opštini.
Knjiga “Beograd” zabranjena je od Beogradske vlade na osnovu demarša nemačkog poslanika u Beogradu. Pre tog demarša nemačka štampa oštro je napala i Balkanski institut i monografiju “Beograd”. Volischer Beobachter (bečko izdanje) u broju 258, od 14. IX. 1940 pored ostalog kaže: „Još uvek se mogu nesmetano štampati knjige, koje su ne samo uperene protiv duha Nove Evrope, nego čak nose prema Nemcima izrazito neprijateljski karakter. Najkarakterističniji primer za to jeste pre nekoliko dana objavljena knjiga na četiri jezika, knjiga “Beograd”, kolektivni rad brojnih književnika, istoričara, publicista u kojoj je prikazana istorija Beograda do najnovijeg vremena … Autori se ne zadovoljavaju samo time da na tendenciozan i zloban način zauzmu stav prema pionirskom radu Nemstva u oblastima koje su nekada pripadale Dunavskoj monarhiji, nego se ne ustručavaju ni od toga da, prikazujući borbe u svetskom ratu, šire svesno neistine koje su nespojive sa vojničkom čašću. Kao dokaz za ovo tvrđenje V. B. navodi: Neprijateljska artiljerija počela je, posle odbijanja kapitulacije od strane srpskog komandanta, bezobzirno pretvarati Beograd u ruševine. Ništa nije ostalo pošteđeno, ni bogomolje, ni dvor, ni univerzitet, ni muzeji, ni bolnice sa bolesnim i ranjenim … Prikazivanje okupacije potseća na jezive priče, pri čemu se ne može oteti utisku da je ovo poglavlje napisano pod uplivom britanske propagande. Da bi se pojačao utisak donete su očigledno falsifikovane fotografije obešenih srpskih građana sa sledećim legendama: Srbi na vešalima okajavaju svoju vernost Otadžbini, Neprijatelj ne štedi čak i žene… Odvelo bi suviše daleko kada bi se navodili svi falsifikati i sva izvrtanja činjenica u ovoj knjizi, kojoj nedostaje svaka istorijska objektivnost … Na kraju u članku se između ostalog kaže: Izdavanje jedne ovakve knjige u ovom trenutku, u okviru jednog zvaničnog akta, nije lišeno jakog političkog akcenta.“
Da li je beogradska vlada uopšte pročitala knjigu i šta je odgovorila nemačkom poslaniku, ostaje nepoznato. Zna se samo toliko da je knjiga bila zabranjena. Balkanski institut uputio je protestno pismo nemačkom poslaniku von Herrenu radi njegova traženja da se knjiga zabrani. Međutim on je bio samo izvršilac naredbe iz Berlina. Kad su ljudi pitali na osnovu čega je došlo do demarša nemačkog poslanstva, odogovarano je da se izvesnim nemačkim krugovima nije svidelo poglavlje u knjizi koje izlaže istoriju između 1908. i 1918. godine. U tom poglavlju pak ništa nema protiv Nemačke i nemačkog naroda. Na pojedina mesta u tom poglavlju mogla bi se ljutiti bivša Austro-Ugarska koja je u to vreme bila u obračunu sa Srbijom i srpskim narodom. Slike se takođe odnose na bivšu Austro-Ugarsku i na obe slike sa vešalima se jasno vide vojničke kape austrougarskih vojnika koji vešaju i stoje pored vešala. Protiv same Nemačke – ništa. Čak je u monografiji doneta slika generala Makenzena kao osvajača Beograda, kao i njegova naredba čiji je tekst kod srpskog naroda mogao da stvori samo poštovanje prema nemačkom narodu i vojsci.
Sutradan po zabrani knjige, beogradski list “Politika” donosi tekst književnice Isidore Sekulić koja je pored ostalog napisala, da je ovo ne samo sjajna istorija Beograda, već i dosad najbolja knjiga istorijska o srpskom narodu. I taj broj „Politike“ bio je zabranjen od beogradske vlade u samom Beogradu. Tiraž za unutrašnjost već je otišao. Zabrana se odnosila i na englesko izdanje. Rad na njemu je obustavljen, dok je slog uništen.
Izvor: www.antikvarne-knjige.com