Jedan od najstarijih objekata starobalkanske arhitekture u Srbiji iz prve polovine 19. veka, Manakova kuća, kompletno sanirana, revitalizovana i s novim, uređenim ambijentalnim okruženjem, posle punih pet decenija od poslednjeg konzervatorkog tretmana, biće otvorena za publiku kao jedan od centralnih događaja Manifestacije Muzeji Srbije – Od 10 do 10 u 2016. godini.
U Manakovoj kući, koja se nalazi u sklopu Etnografskog muzeja u Beogradu od otvaranja 1968. godine, smeštena je najveća etnografska spomen zbirka u Srbiji.
Po sadržaju, Etnografska spomen-zbirka Hristifora Crnilovića zapravo predstavlja svojevrstan muzej. Osim 2.600 predmeta velike kulturne vrednosti, Zbirka obuhvata i 1.617 negativ-ploča objekata snimljenih na terenu i iz zbirke, više od 22.000 listova rukopisne građe zabeležene na terenu i iz literature, kao i priručnu biblioteku sa više od 700 knjiga i časopisa.
Sve to sabrao je predano i znalački, Hristifor Crnilović, s ciljem ne samo da sakuplja i čuva raznovrsne tvorevine narodne kulture već i da sagleda i otkrije njihovo poreklo, značenje, ulogu i razvoj sa etnološkog stanovišta. To se, pre svega, odnosi na seoske i gradske nošnje i nakit, a u manjoj meri i na druge kolekcije u Zbirci. Izuzev numizmatike, arheološkog materijala, staroslovenskog oružja i srednjevekovnog nakita, većina materijala poreklom je iz 19. i 20. veka, a potiče iz Srbije i Makedonije, i, u manjem broju, iz drugih balkanskih krajeva i Grčke.
Stalna izložbena postavka u Manakovoj kući
Potpuno obnovljena, konzervirana stalna izložba Narodne nošnje i nakit centralnobalkanskog područja iz 19. i prvih decenija 20. veka, autora Jasne Bjeladinović Jergić, biće svečano predstavljena publici. Služba konzervacije Etnografskog muzeja obradila je preko 500 stotina pojedinačnih predmeta. Unapređena izložba o radu H. Crnilovića, novi multimedijalni izložbeni sadržaji, sastavni su deo ove izuzetne izložbene postavke koja prikazuje osnovne elemente Crnilovićevog etnografskog istraživačkog rada na terenu ostvarenog u periodu između dva svetska rata.
Jezik kao zapis kulture
Po prvi put, posebna pažnja posvećena je predstavljanju rukopisne zaostavšine Hristifora Crnilovića koja spada u red najvrednijih dijalektoloških zapisa o jeziku i kulturi u Srbiji, ali i na širem prostoru Balkana s početka 20. veka. Nedovoljno istražen korpus rukopisnih zapisa Hristifora Crnilovića sa preko 22.000 listića povod je da stručni tim Etnografskog muzeja, jezik kao zapis kulture, stavi u fokus interesovanja šire publike.
Publici će biti predstavljen deo originalne rukopisne zaostavštine, ali i jedan izuzetan odevni predmet s prostora jugoistočne i istočne Srbije na koji je Crnilović posebno ukazao – manovil, vrsta neprosečene haljine bez rukava – i kroz multimedijalnu prezentaciju ukazati na važnost jezičkih zapisa, širenje termina kroz prostor, promene u odevnom predmetu koje ti zapisi registruju i da kroz dijalektološke areale možemo zapravo posmatrati i istraživati kulturne kontaktne areale. Jezik se tako očitava kao zapis kulture.
Takođe, drugi deo izložbenog prostora u prizemlju biće iskorišćen za još jedno vizuelno predstavljanje kulture, a to je prezentacija filma o Hristiforu Crniloviću PUSTOOD autora Nebojše Ilića Ilketa, koji je osvojio brojna priznanja na domaćim i međunarodnim festivalima kratkog i dokumentarnog filma.
Manakova kuća više od dve decenije sprovodi edukativne radionice posvećene očuvanju starih tehnika i zanata.
Manakova kuća je zamišljena kao mesto za ekskluzivne prezentacije koje će podrazumevati degustaciju i prodaju domaćih tradicionalnih proizvoda, ali sa stručno potvrđenim proizvodnim sadržajem i kvalitetom. Za početak, 10-15 odabranih proizvoda sadrži lične karte o mapi NKN, zanatskih centara, zanatlija i proizvođača u Srbiji. Ideja je da napravimo specijalnizovanu muzejsku prodavnicu koja najširoj publici približava tradicionalnu proizvodnju u Srbiji i koja ozbiljnim malim proizvođačima nudi mogućnost da prave vrhunske degustacije za klijente iz regiona, ali i celog sveta.
Cilj je uspostaviti saradnju s jednim brojem proizvodnih i zanatskih centara koji će se razvijati, popularisati i unapređivati od 2016. godine i kroz prezentaciju u Manakovoj kući.