U Srbiji se zagađenju vazduha pripisuje svaka četvrta neonatalna smrt odnosno smrt dece do prvog meseca života, piše doktorka Elizabet Paunović koja je nekada bila direktorka Evropskog centra za životnu sredinu i zdravlje Svetske zdravstvene organizacije.
U njenom tekstu za portal Klima101 stoji da se prema najnovijem izveštaju „Globalno stanje vazduha” (State of Global Air) u Srbiji 12.000 smrti godišnje pripisuje zagađenju vazduha PM 2,5 česticama, dok se ukupno, od svih zagađujućih materija koje se prate, pripisuje 14.100 smrti godišnje.
U Srbiji 6 puta veća smrtnost nego u Zapadnoj Evropi
To znači da u Srbiji na 100.000 stanovnika premine 96,2 ljudi usled zagađenog vazduha, dok je po istom izveštaju ta stopa na 100.000 stanovnika u Zapadnoj Evropi daleko manja – 15,2 smrti.
Razlog tome je pre svega drastično veća zagađenost česticama PM 2,5. U Srbiji, srednja godišnja vrednost PM 2,5 od 19,3 mikrograma po metru kubnom (µg/m3) višestruko je viša od preporučene vrednosti Svetske zdravstvene organizacije (SZO) od 5 µg/m3, koja se smatra bezbednom po ljudsko zdravlje.
Sa druge strane, srednja godišnja vrednost za zemlje Zapadne Evrope iznosi 9,91 µg/m3.
Stariji i deca najugroženiji
Ali iako je celokupno stanovništvo izloženo zagađenju, to zagađenje ne utiče jednako na sve starosne grupe. Najveće opterećenje bolestima koje su prouzrokovane zagađenim vazduhom, pa sledstveno i prevremenih smrti, beleži se u starijim starosnim grupama iznad 60 godina. To se javlja zato što je potrebno da prođe više decenija da bi se razvile nezarazne bolesti koje nastaju usled dugotrajne izloženosti zagađenom vazduhu.
Međutim, kako pokazuju procene u izveštaju Globalno stanje vazduha, zagađenje je opasno i po novorođenčad: procenjuje se da je zagađenje vazduha krivo za 25% svih neonatalnih smrti u Srbiji. Neonatalne smrti nastaju od rođenja do kraja prvog meseca života, i tu se očigledno ne radi o dugotrajnim procesima kao kod starijih osoba.
Neonatalni smrtni slučajevi se procenjuju samo za čestice PM 2,5 i za zagađenje vazduha u domaćinstvima, ili za ta dva faktora zajedno, jer izloženosti ostalim polutantima nisu relevantne.
Kako zagađen vazduh utiče na novorođenčad?
Neonatalni ishodi uključuju u najvećoj meri komplikacije usled niske težine novorođenčeta na rođenju (niska porođajna težina kao uzrok smrti), preranog (prevremenog) rođenja, kao i usled infekcija donjih disajnih puteva.
Zagađen vazduh posebno negativno utiče na svu decu do 5 godina starosti, ali su smrti češće u neonatalnom periodu, jer su u prvom mesecu života novorođenčad posebno osetljiva na sve uticaje iz životne sredine, uključujući i delovanje zagađujućih materija iz zagađenog vazduha zbog nezrelosti imunog sistema.
Pored toga, na neonatalne smrti usled zagađenog vazduha utiče i izloženost trudnica zagađenom vazduhu u toku trudnoće, koja dovodi i do niske porođajne težine, i do prevremenog rođenja, kao i do kongenitalnih anomalija, što sve povećava rizik od neonatalne smrti.
Zato možemo zaključiti da je rizik kod novorođenčadi viši nego kod dece do 5 godina starosti, jer se radi o kombinaciji uticaja i pre i neposredno posle rođenja.
Ceo tekst možete naći na portalu Klima101
Foto: Kanenori, Pixabay