Sedam gradova širom planete već vekovima nosi ime Beograd, zahvaljujući našoj prestonici. Oni su podsetnik da se, čak i u doba kada vesti nisu brzo putovale, u svetu ipak znalo za nju. Istorija ovih gradova nas uči da smo i pod turskom okupacijom i posle nje, kao kraljevina Srbija, a potom i Jugoslavija, imali veliku dijasporu i slavne inženjere i investitore koji su širili lepu reč o našem glavnom gradu, ali i da je Beograd nekada bio poznato pristanište za trgovačke brodove, čiju slavu su i drugi hteli za sebe. Šta nam se u međuvremenu desilo, to je već tema za analizu druge vrste.
Osim naše prestonice, još sedam gradova na planeti, među kojima i jedan u Južnoafričkoj Republici, zovu se Beograd. Svi oni su dobili ime mnogo pre nastanka Guglovih mapa i ostalih tehnoloških uređaja koji nam omogućavaju da „na daljinu“ učimo i saznajemo o mestima od kojih nas dele hiljade kilometara zemlje i vode.
No, i bez svega toga, u situaciji kada su informacije danima putovale brodovima i ostalim ne baš brzim prevoznim sredstvima poput konjskih zaprega, za Beograd se znalo širom sveta.
Uticaj železnice na imenovanje gradova
U Sjedinjenim Američkim Državama, gradovi sa imenom naše prestonice većinom su tako nazvani zahvaljujući ljudima sprskog porekla koji su učestvovali u izgradnji, ali i u finansiranju železnice, bez koje ne bi bilo mnogih američkih gradova, pa ni onih pod imenom Beograd.
To je bio slučaj sa Beogradom u Montani, kome je život udahnula upravo Severnopacifička železnica. Ovo naselje je nastalo šezdesetih godina 19. veka, kada su se u Montanu slivali stanovnici ostalih američkih država, bežeći od građanskog rata koji je besneo u njihovim zemljama. Malo poljoprivredno naselje verovatno nikada ne bi preraslo u grad da tuda dve decenije kasnije nije prošla pruga, koja ga je povezala sa velikim privrednim centrima.
Međutim, izgradnja pruge nije tekla glatko. Bilo je zastoja u radovima zbog recesije i bankrotstava koja su je pratila, ali kada je novac konačno sakupljen i kada je pruga završena i puštena u rad, mnoga mala mesta kroz koja je prošla doživela su ekonomski preporod. Ono što je za nas zanimljivo je da su u njenu izgradnju ulagali i srpski investitori, zbog čega je ovaj grad i poneo ime naše prestonice.
Od tada do danas prošli su vekovi, koji su mu ukinuli status užurbanog trgovačkog centra, ali ne i dobrog mesta za život. Sada je to mali grad u preriji koji ima 8.345 stanovnika. Smatra se najboljim gradom za život u Montani, zbog dobrog životnog standarda i veoma bogate ponude zabavnih i kulturnih sadržaja za mesto te veličine. Najbolja ilustracija ove tvrdnje je podatak da je samo 2,5 odsto radne snage Beograda u Montani bilo bez posla u poslednjih pet godina. Zato ovaj grad neprekidno beleži rast populacije.
Beograd kao inspiracija
Nešto manji Beograd nalazi se u američkoj saveznoj državi Mejn. On ima oko 3.189 stanovnika, ali se njihov broj udvostručuje svakog leta kada turisti dolaze na obližnja jezera. Nastao je 1774. godine, a dvadesetak godina kasnije dobio je ime po glavnom gradu Srbije. Naziv Beograd predložio je Džon Vazal Dejvis, koji je kao predstavnik Istočnoindijske kompanije posetio naše prostore.
Toliko se oduševio srpskom prestonicom da je, zahvaljujući svom ugledu, obezbedio da ovaj američki gradić ponese njeno ime. Najviše ga je impresioniralo saznanje koliko su se Srbi opirali turskoj okupaciji i pre nje, ali i tokom vladavine Osmanlija ovim prostorima.
Vek kasnije, jedno mesto u Minesoti je takođe dobilo ime Beograd, ali nema dovoljno podataka kako je do toga došlo. Prema nekim zapisima, ime je dobilo u znak zahvalnosti srpskim radnicima angažovanim na izgradnji pruge u ovoj državi.
Nema pouzdanih informacija ni o tome zašto su grad Brajanvil u Misuriju, njegovi stanovnici „prekrstili“ u Beograd krajem šezdesetih godina 19. veka. Nešto više se zna o Beogradu iz Nebraske. Osnovan je 1889. godine sa dolaskom železnice. Vrlo brzo je postao stecište trgovaca i privukao veći broj stanovnika. Postoji nekoliko priča o tome kako je dobio ime.
Jedna kaže da mu je kumovao šef tamošnje pošte koji je bio poreklom iz Beograda u Mejnu, a druga da se inženjer koji je radio na izgradnji pruge zvao Bell i da je zaslužan za prilagođavanje nagiba (Grade) potrebama pruge, te da je ime nastalo od kovanica Bell’s Grade. Prema trećoj verziji, Beograd u Nebraski je na uzvisini poput naše prestonice, te su se njegova svetla nadaleko mogla videti. Ko je i kako znao koliko daleko se vide svetla srpskog Beograda – nije razjašnjeno.
Teksaški grad duhova
Nije, međutim, svaki Beograd imao sreću da dočeka 21. vek. Onaj u Teksasu je nekada bio centar trgovine zahvaljujući svojoj popularnoj luci, a sada je grad duhova.
Izgrađen je početkom 19. veka u Teksasu, na prostorima koje su tada naseljavali Indijanci. Zato je prvobitno nazvan Biloksi, po plemenu koje je tu živelo. Ime mu je promenjeno u Beograd jer se rukovodstvo grada ugledalo na našu prestonicu, pokušavajući da, po evropskom uzoru, napravi popularno pristanište za trgovačke brodove. U međuvremenu je mali teksaški grad izrastao i u nešto više od posećene luke – u poljoprivredni centar cele regije. Vremenom je postao i sedište celog okruga.
Ali početkom 20. veka tuda je prošla pruga, pa je prevoz robe počeo da se odvija i preko železnice, što je nanelo veliku štetu rečnom saobraćaju. Pad trgovinskih aktivnosti postepeno je doveo i do pada broja stanovnika. Grad se vremenom sam ugasio. Sada je to pusto mesto, na čiju prošlost podsećaju ostaci starih kuća i dva okolna naselja pod imenom Gornji i Donji Beograd.
U slavu izgubljene bitke
Pošto je Beograd očigledno bio poznat na američkom kontinentu, ne bi trebalo da nas začudi ni postojanje jednog njegovog imenjaka u Evropi. Samo, ovaj put se ne radi o gradu, već o malom belgijskom selu, koje svoje ime duguje sukobu Turaka i Austrijanaca oko Beograda.
Austrijska vojska zauzela je 1688. godine Beograd od Turaka i naterala ih na povlačenje ka jugu. Međutim, tada su napadnute habzburške zemlje na Rajni, pa su Austrijanci morali da prekinu ofanzivu kako bi branili svoju dotadašnju teritoriju. Turci su zatim počeli da ih potiskuju ka severu, a tada se odigrala i svima dobro znana velika seoba Srba. Kada su turske trupe stigle do naše prestonice, 1690. godine, započeta je bitka za Beograd, koju su Austrijanci izgubili. Naredne dve i po decenije Beograd je bio turska granična tvrđava prema Austriji.
Iako je evropska strana u ovom sukobu poražena, iz nekog razloga jedna belgijska pivara je ponela ime Beograd u čast te bitke. Potom je po njoj i celo selo ponelo to ime.
Vremenom je ovo seoce raslo i razvijalo se, a na kraju je pripojeno gradu Namur, zajedno sa 23 druga naselja. Sada je jedna od njegovih prigradskih opština.
Marija Dukić
Foto: Bobak Ha'Eri, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=25533812