Nemački hemičar Fric Haber osmislio je jednu veoma korisnu formulu koja će čovečanstvu doneti mnogo dobrog, a potom je svoje znanje iskoristio u veoma loše svrhe. Blog Paralaksa prenosi njegovu životnu priču i posledice njegovih odluka.
Početkom XX veka naučnici su predviđali da celokupnom stanovništvu planete preti glad i da planeta ne može da hrani više od 1,5 milijardi stanovnika. Najveći problem u proizvodnji hrane bila je potreba da se zemljište obogati neophodnom količinom azota koji apsurdno čini skoro 80% vazduha koji udišemo.
Odgovor na ovaj svetski problem došao je iz laboratorije Frica Habera koji je pronašao proces za sintezu amonijaka spajajući azot iz vazduha sa vodonikom, što se dalje koristi u proizvodnji veštačkog đubriva. Time je Fric omogućio da proizvodnja hrane drastično poraste pa je i danas proizvodnja polovine hrane u svetu nemoguća bez Haber-Bošovog procesa. Nije neobično da je ovo otkriće koje se može navesti kao jedno od najkorisnijih otkrića ikada donelo Haberu Nobelovu nagradu 1918. godine.
Preokret
Međutim, na njegovu Nobelovu nagradu nisu svi gledali blagonaklono. Kada je počeo Prvi svetski rat Haber je Nemačkoj stavio na raspolaganje sve svoje resurse tvrdeći da naučnik u miru pripada celom svetu, ali u ratu pripada svojoj državi.
Organizovao je proizvodnju i upotrebu bojnih otrova na ratištu iako je to bilo protivno Haškoj konvenciji o ratovanju. Fricova supruga Klara Imervar se oštro i javno protivila načinu na koji on koristi naučna otkrića. Neposredno posle prvog uspešnog korišćenja bojnog otrova u drugoj bitki kod Ipre 1915. godine i proslave u čast uspeha njenog muža, Klara je izvršila samoubistvo. Haber je već sutradan bio na ruskom frontu i nastavio da služi svojoj državi nadgledajući upotrebu otrova koji je proizveo.
Velika ljubav prema državi kojoj je tvrdio da pripada ipak nije bila dovoljna da ga kao nemačkog Jevreja zaštiti u trenutku dolaska nacista na vlast tridesetih godina XX veka. Potpuno razočaran, dao je ostavku i putovao po Evropi tražeći mesto za profesuru. Pre nego što je umro 1934. godine stigao je da se pokaje za učestvovanje u proizvodnji bojnih otrova. Nije doživeo Drugi svetski rat da svedoči korišćenju Ciklona B, otrovnog gasa koji je razvijen u laboratorijama koje je on pokrenuo, a koji je u logorima odneo oko milion života njegovih sunarodnika.
Izvor: Paralaksa
Foto: The Nobel Foundation, Wikipedia
