U regionu Adriatik koji obuhvata teritoriju bivše Jugoslavije i Albaniju, u apsolutnom iznosu najveće IT tržište je hrvatsko, dok Slovenija prednjači mereno potrošnjom po stanovniku. U svim zemljama regiona na rast tržišta presudno utiče odnos države prema razvoju informacionog društva, ističe se u analizi hrvatskog časopisa ’’Banka’’.
Prema podacima IDC Adriatics za 2006. godinu, u Adriatik regionu po dostignutoj vrednosti IT tržišta od 944 miliona dolara vodi Hrvatska, za njom je Slovenija sa prihodom od 742 miliona dolara, a zatim slede Srbija (433), BiH (130,4), Makedonija (84), Albanija (73) i Crna Gora sa 42 miliona dolara. Pozivajući se na istraživanja IDC Adriatics, kao i ocene lokalnih analitičara u regionu, hrvatski časopis ‘’Banka’’ daje uporednu analizu trendova na IT tržištu u poslednje dve godine, fokusirajući se na situaciju u zemljama koje su svojevremeno sa Hrvatskom činile bivšu Jugoslaviju.
Uz ocenu da je slovenačko IT tržište u 2007. bilo znatno dinamičnije sa rastom od 14% u odnosu na prethodnu godinu, u članku se ističe da su pozitivni trendovi uočeni u segmentima poslovnog softvera, IT usluga i primeni naprednijih aplikacija. Više od trećine investicija potiče iz telekomunikacionog, bankarskog i proizvodnog sektora, dok u segmentu IT usluga državni sektor po ukupnoj potrošnji premašuje ostale pojedinačne sektore. Po razvijenosti elektronskih usluga namenjenih građanima Slovenija zauzima drugo mesto u EU, ali je prema drugim pokazateljima na nivou evropskog proseka. Kao posebno loši pokazatelji navode se oni u oblasti inovacija, koji su daleko ispod evropskog proseka, mala ulaganja u istraživanje i razvoj i nedovoljna efikasnost pri uvođenju savremenih tehnologija, ali i nepotizam i korupcija. Za Sloveniju, navodi se u analizi, nije utešno što slične probleme imaju i druge države u regionu.
Procene da će u Srbiji vrednost IT tržišta ove godine premašiti pola milijarde dolara, a sa prosečnim rastom od 25% do 2010. dostići više od 100 dolara po stanovniku bile bi dobre vesti kada to ne bi činilo jedva 12% ulaganja po stanovniku u zapadnim zemljama. IT tržište u Srbiji je u infrastrukturnoj fazi, što potvrđuju i podaci da prodaja opreme čini 69% vrednosti tržišta, a ohrabrujući pokazatelj da tržište usluga zbog ubrzanog rasta po stopi od 20% počinje da privlači strane investicije ostaje u senci političke nestabilnosti, koja koči veća ulaganja. U ocenama se, između ostalog, ističe da tek predstoji ukrupnjavanje prilično usitnjenog IT tržišta i dalji razvojni zamah, ali i da je Srbiji nužan veći IT rast tokom više godina jer bi, u suprotnom, moglo doći do ekonomske krize.
Državna posla
I u Bosni i Hercegovini, u kojoj je aktivno oko 500 IT kompanija, u strukturi IT tržišta dominira hardver sa 67%, segment usluga učestvuje sa 20,6%, a softver sa 11,6%. Prošle godine ukupna vrednost IT tržišta iznosila je oko 140 miliona dolara, što predstavlja skroman rast između 5 i 6% u odnosu na projektovanih 12%. Kao ključni razlog za ovakav bilans navode se neispunjena obećanja državnih i lokalnih vlasti o većim ulaganjima u informatizaciju, zaokruživanju neophodne regulative i stimulisanju kompanija za značajniju primenu IT projekata u poslovanju. S obzirom da ni ove godine nisu vidljivi pomaci u tom pravcu, prognozira se da rast IT tržišta neće premašiti prošlogodišnji.
Mnogo afirmativnije ocenjuju se napori makedonske vlade u razvoju informacionog društva, koja je konkretnim kampanjama, ali i ukupnom ekonomskom politikom znatno doprinela IT potrošnji i procvatu lokalnog IT sektora u 2007. godini. Ukupan rast IT tržišta iznosio je 40% dostigavši vrednost od 121 milion dolara. Mada dve trećine ukupne potrošnje otpada i dalje na hardver, kao ohrabrujući razvojni trend navodi se značajan porast u segmentu softverskih usluga koji je u 2006. premašio 50%, prvenstveno zahvaljujući porastu vrednosti ugovorenih outsourcing poslova sa stranim kompanijama.
Što se tiče Crne Gore, navodi se procena da je vrednost IT tržišta u 2006. godini iznosila 42 miliona dolara, ali nema detaljnijih pokazatelja o njegovoj strukturi. Iako je strategija razvoja informacionog društva usvojena još pre četiri godine, ne mogu se naći precizniji podaci o njenim efektima, kaže se u članku. Ističe se, međutim, da je stopa upotrebe piratskog softvera od 83% među najvišima u svetu, kao i da računare poseduje 38% a pristup Internetu 24% domaćinstava, dok je penetracija u mobilnoj telefoniji čak 168%. U analizi se pominje i Kosovo, za koje se ocenjuje da iako nema pouzdanih pokazatelja sigurno predstavlja najnerazvijenije IT tržište u regionu, te da je svaka strana investicija u ovaj sektor od izuzetne važnosti za njegov razvoj.
Zorica Žarković,
broj 44, jun 2008.