Da je slobodno tržište prilično škakljiva stvar mogli smo se vrlo plastično uveriti prošle nedelje. Pre nego što su u nedelju u Briselu kanadski premijer Džastin Trudo i evropski čelnici potpisali Sveobuhvatni ekonomski i trgovinski sporazum (CETA) između Kanade i Evropske unije koji bi trebalo da unapredi tržišne slobode, nešto drugačiji glasovi počeli su se javljati iz Nemačke. Zabrinuta zbog sve izraženijeg trenda kineskog preuzimanja nemačkih kompanija, tamošnja vlada je počela da razmatra uvođenje protekcionističkih mera koje će pokušati da podigne do nivoa EU legislative.
Kako ističe Fajnenšl Tajms, spomenuti trend je kulminirao nakon što je kineska kompanija Midea za 4,5 milijardi evra preuzela Kuku, kompaniju iz područja robotike, jednu od najinovativnijih nemačkih firmi. Dok je Kuka nepovratno završila u kineskim rukama, nemačko Ministarstvo ekonomije povuklo je dozvolu za preuzimanje Aixtrona od kineskog investicionog fonda i pokrenulo istragu u vezi sa preuzimanjem poznate kompanije Osram, odnosno dela njenih poslova u proizvodnji lampi. Navodno je u slučaju Aixtrona podsticaj za povlačenje dozvola i preispitivanje ugovora došao iz ambasade SAD. Prema njihovim saznanjima, Kina bi pomoću tehnologije pribavljene putem Aixtrona unapredila svoje nuklearne kapacitete.
Pravo na industrijsku politiku
Shodno trenutno važećim nemačkim zakonima, država može intervenisati i zabraniti preuzimanja na tržištu ako se radi o kompanijama koje su umešane u poslove od pitanja nacionalne sigurnosti, na primer o proizvođačima vojne opreme, informatičkih uređaja korišćenih u obaveštajnom poslu ili onih koji procesuiraju dokumente sa statusom državne tajne. No, nakon snažnijeg kineskog upliva na tržište, po nemačkim ministarstvima traje usaglašavanje oko promene zakona koja bi poprilično povećala ovlašćenja države u nadzoru tržišne utakmice.
Rečima zamenika ministra ekonomije, Matijasa Matniga, nemačka vlada je itekako gostoljubiva prema stranim investicijama, no sumnjičavi su prema onima za koje smatraju da su deo državne strategije kojom se samo nastoji omogućiti pristup nemačkoj tehnologiji, a ne “Nemačkoj kao investicionoj destinaciji”. Dakle, prema Matnigu, dopuštene su samo spontane tržišne reakcije: “Mi moramo imati ovlašćenja da stvarno istražimo dilove koji su podstaknuti industrijskom politikom ili transferisanjem tehnologije”. Drugim rečima, na slobodnom tržištu samo Nemačka može imati industrijsku strategiju, a uplitanje bilo koje druge države narušava tržišnu utakmicu.
Nema konsenzusa
Prema svemu sudeći, reakcija nemačke države nije motivisana isključivo vojno-obaveštajnim razlozima. Jedno od glavnih izvoznih tržišta za nemačke kompanije bila je Kina i to primarno u sektoru proizvodnje sredstava za proizvodnju, odnosno mašina koje proizvode druge mašine. Među ključnim elementima kineske ekonomske strategije nalazi se i uklanjanje zavisnosti od uvoza takvih kapitalnih dobara i razvoj sopstvenih kapaciteta u tom sektoru. Preuzimanje nemačkih kompanija i pokušaj transfera tehnologije verovatno je deo te poslovne strategije. Reakcija nemačke vlade ide u smeru i zaštite onih kompanija koje nisu na prodaju, ali koje bi razvoj kineskih proizvodnih kapaciteta mogao lišiti tržišnog udela.
No, kao što to obično biva u sukobu interesa različitih kapitala, nisu svi u Nemačkoj baš oduševljeni najavama iz vlade o zaštiti određenih strateških grana i preduzeća. Ulrilh Grilo uz Udruženja nemačkih industrijalaca (BDI) izrazio je prilične sumnje prema protekcionističkim merama. Naime, Grilo je zabrinut za sudbinu nemačkih investicija u Kini ako se podignu barijere u Nemačkoj i Evropi: “Evropskim kompanijama u Kini mora biti dozvoljeno isto što je dozvoljeno kineskim u Evropi.” Čini se da će rasplet zavisiti od snage i interesa pojedinih frakcija nemačkog kapitala koje će uspjeti sebi da osigura državnu podršku.
Izvor: Bilten