Vlasnički udeo žena najveći je u kategoriji preduzetničkih radnji i agencija i iznosi 34%. Kod kompanija ovaj procenat je 27,3 odsto, piše N1.
Prema podacima Agencije za privredne registre, zaključno sa 31. decembrom 2023. godine, od 323.128 registrovanih preduzetnika žena je bilo tek 109.864. Kod preduzeća – koja su najvećim delom u formi društva sa ograničenom odgovoronošću – udeo žena je iznosio 27,3 odsto.
Na direktorskim pozicijama su 2.594 žene, a u Srbiji direktora ima više od 10.000. Na poziciji zakonskih zastupnika, što odgovara funkciji generalnog direktora preduzeća, a kojih u Srbiji ima 109.790, žena je tek 27 odsto, odnosno manje od 30.000.
Koliko žena traži posao?
Podaci Nacionalne službe za zapošljavanje pokazuju da je u 2023. godini udeo žena u broju od 404.977 nezaposlenih bio 56 odsto, odnosno 227.396. U januaru ove godine bilo je 219.718 nezaposlenih žena (od ukupno 393.096 nezaposlenih sa evidencije NSZ).
Među njima bez ikakvog obrazovanja (dakle i bez završene osnovne škole) ima 2.843 žene, dok samo sa završenom osnovnom školom posao traži 67.702 žena. Značajan broj žena među nezaposlenima – 37.244 – čine one sa završenim trogodišnjim srednjim školama.
Sa srednjom stručnom školom je 59.628 žena, sa završenom gimnazijom 10.271 žena, dok među više obrazovanim ženama ima najviše onih sa osnovnim četvorogodišnjim akademskim studijama – ukupno 12.248. U januaru je, takođe, posao tražilo i 78 žena sa zvanjem doktor nauka, pokazuje izveštaj NSZ.
Koliko žena ima posao?
Podaci iz zvanične Ankete o radnoj snazi, koju kvartalno objavljuje Republički zavod za statistiku, pokazuju da je broj zaposlenih u Srbiji u poslednjem tromesečju 2023. bio 2,87 miliona. Od tog broja muškaraca ima nešto više od 1,55 miliona, dok je žena manje – ukupno 1,31 milion.
Zvanična zaposlenost u Srbiji, prema podacima RZS za poslednji kvartal 2023, pokazuje da je reč o 2.367.704 zaposlenih građana.
Odakle razlika između 2,37 miliona koliko iznosi zvanična zaposlenost i 2,87 miliona koliko iznosi podatak o broju zaposlenih po Anketi o radnoj snazi?
Registrovana zaposlenost, prema metodologiji RZS, podrazumeva da su zaposleni osobe koje imaju ugovor o radu (na neodređeno i određeno), osobe koje rade van radnog odnosa (ugovor o delu ili ugovor o privremenim i povremenim poslovima), osobe koje obavljaju samostalnu delatnost (osnivači privrednih društava i preduzetnici) i registrovani individualni poljoprivrednici. Podaci o registrovanoj zaposlenosti dobijaju se iz Centralnog registra obaveznog socijalnog osiguranja (CROSO) i Statističkog poslovnog registra (SPR).
Zaposleni radnici su, pak, zaposleni koji rade za poslodavca bez obzira da li imaju formalni ugovor o zaposlenju ili rade na osnovu usmenog dogovora i za svoj rad su plaćeni u novcu ili naturi. Podaci se, prema pojmovniku tržišta rada koju je objavila Fondacija Centar za demokratiju – prikupljaju Anketom o radnoj snazi.
Ni zaposlene, ni nezaposlene
Van radne snage u Srbiji je, prema podacima Ankete o radnoj snazi, ukupno 2,52 miliona ljudi: muškaraca 1,02 miliona i žena gotovo upola više – 1,5 miliona.
Stanovništvo van radne snage, inače, čine „sva lica u posmatranoj populaciji (starosti 15 i više godina) koja nisu svrstana u zaposleno ili nezaposleno stanovništvo“.
„U stanovništvo van radne snage spadaju studenti, penzioneri, lica koja obavljaju kućne poslove, kao i ostala lica koja u posmatranoj sedmici nisu obavljala nijedan plaćeni posao, nisu aktivno tražila posao ili nisu bila u mogućnosti da počnu da rade u roku od dve sedmice nakon isteka posmatrane sedmice“, definiše RZS.
Jaz u zaradama
Žene, u proseku, primaju penziju koja je 17 odsto niža u odnosu na prosečnu penziju muškaraca.
Podaci Republičkog zavoda za statistiku „Žene i muškarci u Republici Srbiji 2023“ pokazuju da su i, kada je reč o zaradama, žene plaćene manje od muškaraca – u proseku za 8,8 odsto. Ovaj jaz je, međutim, veći što je stepen obrazovanja niži.
Taj podatak, kako navode u Republičkom zavodu za statistiku, svrstava Srbiju među zemlje sa najnižim platnim jazom u Evropi.
„Međutim, ako se zarade posmatraju prema stepenu obrazovanja ili zanimanjima, razlike u zaradama između žena i muškaraca su znatno veće od prosečnog platnog jaza, najčešće – u korist muškaraca“, ističu u RZS.
Platni jaz između muškaraca i žena sa niskim zaradama najveći je kod najnižeg stepena obrazovanja i iznosi čak 21,2 odsto. Kod visokoobrazovanih jaz u platama je 17,9 odsto, a onih sa srednjom školom 14,2 odsto.
Kada je reč o vrsti zanimanja, najmanji jaz između zarada muškaraca i žena je na rukovodećim funkcijama – svega 5,3 odsto su veće plate muškaraca na ovoj funkciji.
Značajno veći jaz je kod stručnjaka i umetnika, čak 19 odsto u korist muškaraca, a slično je i kod inženjera i tehničara 19,3 odsto. Kod zanatlija i srodnih zanimanja platni jaz je najveći i iznosi 23,8 odsto.
Izvor: N1
Foto: Miguel Bruna, Unsplash