Državni službenik je dužan da radi u skladu sa zakonom, da bude nepristrasan u svom radu, politički neutralan, da odbije poklon ili drugu korist i da radi u javnom interesu – sve ovo propisano je Kodeksom ponašanja državnih službenika. U kojoj meri se propis poštuje i šta sve građani mogu da prijave ukoliko vide da službenik ne radi po propisu?
Od 1. januara 2016. godine, svi organi državne uprave u obavezi su da Visokom službeničkom savetu dostavljaju izveštaje o poštovanju Kodeksa. On razrađuje principe koji su utvrđeni zakonom o državnim službenicima, kao što je, na primer, zaštita dostojanstva korisnika usluga, ali i državnih službenika.
„Zatim, tu su ona klasična pravila, odnosno principi rada u svim javnim službama kakvi su efikasnost u ostvarivanju prava građana, ekonomičnost kada je u pitanju način trošenja odnosno raspolaganja državnim sredstvima bez obzira da li su ona novčana ili su u pitanju materijalna sredstva kojima državni službenik raspolaže. Zatim, to je javnost u radu, to su principi vezani za političku neutralnost, zaštitu od korupcije i tome slično“, navela je Ranka Vujović, predsedavajuća Visokim službeničkim savetom.
I službenici koji rade u lokalnim samoupravama imaju svoj kodeks ponašanja. Model Kodeksa na lokalnom nivou postavila je i prati Stalna konferencija gradova i opština. On gradjanima, izmedju ostalog, daje pravo da ukoliko smatraju da je došlo do povrede propisa – izjave prigovor.
Disciplinska sankcija jeste, kod lakših povreda, opomena
„Bitno je navesti da su rukovodioci organa i lokalna samouprava odgovorni za obaveštavanje stranaka o postojanju kodeksa i njegovoj sadržini. Kada se kodeks jednom usvoji, on se objavljuje na internet stranici opštine ili grada, na oglasnoj tabli, a takođe rukovodioci organa službi organizacije su dužni da ga učine dostupnim građanima na odgovarajućim mestima u lokalnoj upravi kao što su mesne kancelarije, šalterske službe i slično“, kaže Maja Stojanović Kerić iz SKGO-a.
Pravila ponašanja zaposlenih, njihov odnos prema radu, kolegama, poštovanje dostojanstva korisnika, odnos prema gradjanima, politička neutralnost, neka su od propisanih principa. Nepoštovanje Kodeksa povlači posledice, objašnjava čelnica Visokog službeničkog saveta.
„Ono što se može izreći kao disciplinska sankcija jeste, kod lakših povreda, opomena. Nemamo podataka da se ona izriče. Najčešće je u pitanju novčana kazna bude između 10 i 20 posto od plate državnog službenika u jednom mesecu. Ako je u pitanju teža povreda dužnosti iz radnog odnosa koja je utvrđena u disciplinskom postupku onda su to sankcije od 20 do 30 procenata koja mogu ići i do šest meseci. To može biti i gubljenje zvanja, spuštanje na niže zvanje ili na niži platni razred, to može biti zabrana napredovanja u trajanju do četiri godine i konačno može biti kao posledica izrečena mera prestanka radnog odnosa“, rekla je Vujović.
Možemo li imati dobru upravu bez rada u javnom interesu? Nemanja Nenadić iz Transparentnosti Srbija smatra da je obaveza javnih funkcionera da poštuju zakon, a da je Kodeksu tom smislu jedan “korak dalje”.
Nedovoljno pažnje posvećeno obaveštavanju građana
„Da bi korist postojala i da bi bila veća, građani za početak moraju da znaju šta je to što jedan službenik sme a šta ne sme da radi, i pored toga da znaju kome da ukažu ukoliko se ispostavi u nekom konkretnom slučaju da je službenik prekršio pravila. Prema nalazima Transparentnosti Srbije, na veb sajtovima državnih organa, organa lokalne vlasti, i svih dugi koji imaju dužnosti iz zakona ili kodeksa, nedovoljno pažnje posvećeno obaveštavanju građana o tome na koji način mogu da prijave neke nepravilnosti i bez obzira na to što je još 2014. usvojen Zakon o zaštiti uzbunjivača, koji obavezuje organe da ustroje taj interni mehanizam prijavljivanja nepravilnosti, veoma je mali broj organa koji imaju neke obrasce na internetu ili neke objavljene kontakt telefone sa jasno naznačenim adresama ljudi ili službi koji treba da ispitaju nepravilnosti“, kaže Nenadić.
Prema preporukama Saveta radi se i na unapređenju načina prijema pritužbi građana i načina merenja zadovoljstva pruženim uslugama putem veb-sajta, kroz anketiranje korisnika i sl. Kodeks je jedan od rezultata reforme javne uprave, koja se u Srbiji sprovodi uz podršku Evropske unije.
Izvor: N1