Koliko vremena je potrebno da bi se zaradio milion dolara u različitim zemljama? Inflacija je možda upropastila privlačnost filmskog naslova „Kako se udati za milionera“, ali oko te reči i dalje postoji neka magija. Koliko dugo jednoj prosečnoj osobi treba da bi zaradila tu sumu ? Da bi odgovorio na to pitanje The Economist je istraživao koliko glavni hranitelj (onaj član domaćinstva koji ima najveću zaradu) donese u kuću svake godine (pre oporezivanja). Ako se u obziru uzme ova mera, i dalje je najlakše postati milioner u SAD, a tamo ih je i najviše (oko 5 miliona domaćinstava, ili 4% od ukupnog broja).
Uncategorized
Međugodišnja inflacija će najverovatnije nastaviti da raste još u prvom tromesečju 2013. godine. Tome će, pored efekata niske baze zbog niskih mesečnih stopa inflacije u istom periodu prethodne godine, doprineti u najvećoj meri i očekivan rast regulisanih cena. Posmatrano na tromesečnom nivou, u prvom tromesečju očekuje se viši rast inflacije nego u prethodnom tromesečju. Rast će pretežno biti opredeljen rastom regulisanih cena, pre svega energenata, cigareta i komunalnih usluga, kao I očekivanim rastom cena voća i povrća, čemu će doprineti i to što pojedini poljoprivredni proizvodi gube tretman sezonskih proizvoda, piše u izveštaju o inflaciji za februar.
Kao nezavisni organ države Srbije, koji nije podređen Vladi i koji svoju nezavisnost izvodi iz Ustava Republike Srbije, Narodna banka Srbije ne može biti umešač, odnosno učesnik, u parničnom postupku koji je pokrenulo udruženje potrošača „Efektiva“. Prema važećim propisima Narodne banke Srbije, kao regulator banaka, ona zakonom nije ovlašćena za pokretanje postupaka za zaštitu kolektivnih prava i interesa potrošača. U vreme odobravanja kredita vezanih za švajcarski franak, Narodna banka Srbije, kao i svi regulatori u regionu, nije imala odgovarajuće nadležnosti i instrumente da bi u postupku nadzora nad bankama mogla uticati na suštinu obligacionih odnosa između banaka i klijenata, ističe Narodna banka Srbije.
How regulated a business environment and society are is also judged
by how regulated, reliable and available statistical data are. Before
you read this article, try to obtain the data and calculations as to,
for example, how much fruit and vegetables are produced in Serbia,
and the purpose for writing this article will immediately become
clear to you reads the article in monthly magazine Biznis i Finansije
(Business and Finance) in its April issue.
There are currently around 50 franchises functioning in Serbia, 80
percent of which are foreign, most often for the distribution of
products. Both in the world and in our country the percentage of those
who close down a franchise business is much smaller than in the case
of independent entrepreneurship. This statistics is crucial for some
when deciding to start a job even at the time of a crisis, writes
Aleksandra Galić in the Belgrade based magazine Business and Finance.
Men are greater victims of transition than women, which led to the
family budgets increasingly depending on the latter. Nevertheless,
when all the data are taken into account, one comes to the conclusion
that transition was “blind” for gender differences, and that the
position of women has even relatively improved. The reason for this is
the fact that they work more often in the public than in the private
sector, where there was less sacking, writes Sanja Lazarević.
Serbia is facing new big challenges that are coming from the outside and inside: from the world there is the pressure of higher interests because the euro zone is struggling with the costs of the crisis in the south and the growing inflation. The price will first be paid by the citizens who are repaying housing credits. On the internal plane, the bad privatization and high level of illiquidity have narrowed down the number of bank clients in the real sector and directed them towards the purchase of state securities. One can discern a problem here too, because it is unclear how big the state’s capacity is for repaying the credits which it is taking increasingly often. “It is better to stop and re-calculate, because the costs of the populist approach will be paid with a new circle of poverty”, said Professor Đorđe Đukić of the Faculty of Economics in Belgrade in an interview published in a special edition of the Biznis i Finansije (BiF) magazine, FINANSIJE TOP.
(Part I)
Even though the profit of banks is dropping in all segments, the level of bad placements is growing, the number of credit-worthy companies is being drastically reduced and the banking sector is stable according to all indicators. “The banks will withstand all the blows”, said the BiF’s interviewee. It seems to me that even if there were no longer any of us, bank would continue to exist.
BiF: Inflation is growing in Europe, and long-term recovery is uncertain. .What does this mean for us?
Đ. Đukić: The resolution of the problem of Greece, the instability in the south of Europe and the fight against inflation will lead to the growth of the euribor. Countries with a low credit rating, which is exactly what Serbia is, will suffer the most because of the negative effects of the growth of the interest rate on the inter-bank market and the interest rates on long-term sources which will primarily affect the citizens, while companies will be much less affected. The crisis has brought a double negative effect for Serbia: in the countries where the interest rates had been dropping, they stagnated during the crisis and kept slightly increasing, in Serbia the additional factors led to them growing. The reasons should be sought in the environment, i.e. in the high reserve requirement and the constant immobilization of the funds which is making the citizens’ savings especially expensive. In conditions when both domestic and foreign banks are focused on the citizens’ savings which cannot be attracted with an interest of below 6 percent, one cannot expect the interests to drop. Secondly, the issue of relations between the bank’s head offices and their subsidiaries has deteriorated. Under the Vienna Agreement, the head offices have agreed to postpone the speedy repayment of credits in the company sector, but, at the same time, they made it clear to their subsidiaries that they can initiate credit expansion
only on the basis of domestic savings. In such conditions, during the crisis we saw that banks were repaying their debts to their head offices, the private sector to banks, while the state’s borrowing was growing.
BiF: The appreciation of the dinar is quite certainly helping the economy to repay its debts and making it easier for the citizens to deal with the repayment of loans. How much will this cost in the long run?
Đ.Đukić: On the home scene we are faced with the inconsistency and incoherence of the domestic policy which is being seen on a daily basis by investors. We can read between the lines that the dinar’s appreciation will continue, whereby the central bank is playing into the hands of the citizens and companies, making the repayment of their debts easier on a short-term basis. As regards investors, their legitimate interest is to conduct speculative activities: they sell euros, buy dinars, acquire state securities and wait to get rid of them when they assess that a political or economic risk exists. What investors are now worried about most of all is that, after the situation with Telekom, the state is obviously considerably borrowing to a large extent. There is a bombardment of several new loans: 800 million dollars from the World Bank, the issuing of euro bonds in the value of a billion dollars, the prompt borrowing of a hundred million euros with the issuing of bonds. Investors see in this greater uncertainty as to whether the state will manage to maintain a deficit of 4.1% of the GDP. According to data of the finance ministry, the deficit is 41% of the GDP, but I believe that decision-makers would have to take into consideration Stiglitz’s remark that a large portion of the GDP is in the form of services which have no impact on the capacity to repay debts. I believe that, from the standpoint of the state, it is better to halt the borrowing until the possibilities for servicing that debt are assessed. It is more honorable not to be part of the executive authorities than, in two or three years, to bring the country in the position to have opt for the restructuring of the debt like at the end of the 1980s. This is all the more topical as the situation in the south of Europe is quite hopeless and a big question is how much our export economy will be able to export and collect.
I am not appealing to the government to reconsider borrowing because I want it to be unpopular. We are in an extremely complicated situation and it can be only worse both on the world market and in the environment and we do not have large negotiating powers from the aspect of the stability of the inflow, aside from remittances from abroad.
BiF: However, banks collect considerable income precisely from such conduct by the state?
Đ.Đukić: It is in the interest of banks to sell euros, buy dinars and acquire state securities for the sake of a short-term profit. The space for earning in Serbia, compared to the environment, is unprecedented in this period, of course for those who have the ability to predict and who signaled to the bank management in time to sell euros and buy dinars, and then acquire securities that bring 12% interest. When to this you also add the dinar’s appreciation of 8 to 9 percent, it is impossible to achieve such a yield anywhere in the region. Bankers will be inclined to think on an increasingly short-term basis because of the contradictory statements by the authorities who first claimed that appreciation is not desirable, only afterwards to say that appreciation is no problem. Never has the artificial appreciation of a currency brought any good to any country, but rather only high costs of the redistribution of income between debtors and creditors on the one hand, as well as exporters and importers, on the other, and increased borrowing. But also a semblance of an easy the price for which must be paid later with a drastic drop in the standard of living.
BiF: Nevertheless, your assessment, not only as a professor of economics, but also as a member of the bank’s administration is that there will always be credits for good companies?
Đ. Đukić: Companies will not feel the burden of higher interests, because there will always be favorable credits for them, whose interests do not depend on Serbia’s rating. Blows will be suffered by small and medium-sized enterprises which a bad credit history and whose access to credits is simply closed. Good small enterprises will be able to count on interest of between 6 and 7 percent, because banks are drawing quite a lot of favorable credits from the EBRD, EIB and similar sources. For Serbian version read here
Tanja Jakobi
June 9, 2011
U oviru sastanka u Davosu izvršni direktor Goldman Sachs Lojd Blankfajn je u nitervjuu za BBC naglasio da veruje kako je najgori deo globalne finansijske krize prošao i da se svet kreće ka oporavku.
„Najgori problemi kojima smo se bavili na prošlogodišnjem sastanku sada nisu predmet rasprave i to je dobar pokazatelj da je najgore iza nas“, izjavio je Blankfajn. Prema njemu, evidentno je nekoliko pokazatelja zbog kojih ekonomisti mogu biti optimistični, među kojima je posebno istakao ponovno ostvarivanje profita najvećih svetskih kompanija i banaka, kao i vidljivi oporavak smeričkog tržišta nekretnina, zbog koga je i otpočeo prvi talas krize pre četiri i po godine.
U razgovoru sa novinarima Blankfajn je branio odluku svoje banke da isplati visoke bonuse svojim menadžerima. Goldman Sachs je ovog meseca objavila neto profit u iznosu od 7,5 milijardi dolara za 2012, što je najbolji njen rezultat posle pet godina.
Prva stepenica ka članstvu u Evropskoj uniji“, „prvi obostrano obavezujući, klasični ugovorni odnos između zemlje nečlanice i Evropske unije“, „sporazum o stvaranju slobodne zone trgovine, koji uspostavlja i obavezu zemlje nečlanice da uskladi svoje zakonodavstvo sa pravnim tekovinama Evropske unije“, „najviši oblik saradnje između EU i zemalja Zapadnog Balkana“ – sve su to definicije Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju (SSP).
Kako je procedura stupanja na snagu SSP komplikovana i duga, a podrazumeva njegovu ratifikaciju u parlamentima 27 država članica, istoga dana kada i SSP, potpisuje se Prelazni trgovinski sporazum (Interrim agreement), svojevrsna skraćena verzija SSP-a koju čine pravila o slobodnom protoku robe, odredbe o konkurenciji, državnoj pomoći i zaštiti prava intelektualne svojine. Prelazni sporazum, inače, služi da “pokrije”period ratifikacije SSP-a u svim zemljama članicama Unije i prestaje da važi okončanjem procesa ratifikacije i stupanjem na snagu SSP.
Suštinski cilj SSP-a je stvaranje slobodne trgovinske zone između zemalja Evropske unije i nečlanice-potpisnice Sporazuma. EU je, međutim, jednostranom odlukom obezbedila vanredne trgovinske povlastice za “države i teritorije”koje su u procesu stabilizacije i pridruživanja. Tako Hrvatska, Bosna i Hercegovina i BJR Makedonija koriste takve povlastice od 1997-me godine, Kosovo i Metohija (kao “teritorija”) od 1999-te a Srbija i Crna Gora od 2000-te godine. Na taj način je omogućen plasman velikog broja industrijskih i poljoprivrednih proizvoda bez carinskih ograničenja, dok su kvote određene za specifičnu robu poput šećera ili govedine. Takođe, trgovina tekstilom i tekstilnim proizvodima sa Srbijom regulisana je posebnim trgovinskim aranžmanom i potpuno liberalizovana 1. januara 2008-me godine .
Srbija je 10. oktobra 2005-te počela da pregovara o zaključivanju SSP, koji su vođeni pod krovom tadašnje Državne zajednice Srbija i Crna Gora. Pregovori su obustavljeni sredinom 2006-te, zbog nedovoljne saradnje Srbije sa Tribunalom u Hagu. U međuvremenu, Državna zajednica je prestala da postoji, pa su ionako komplikovani pregovori na dva koloseka zamenjeni posebnim procesima za obe zemlje, koji su za Srbiju okončani u novembru 2007-me godine, dok je SSP potpisan 29-og aprila 2008-me.
Osim u Srbiji, ratifikacija SSP i Prelaznog sporazuma značila bi početak primene ispregovaranih odredbi iz Prelaznog sporazuma do okončanja ratifikacije SSP u zemljama-članicama EU. Iako je Srbija ratifikovala oba dokumenta 9-og septembra prošle godine, primena je zamrznuta do ispunjenja osnovnog političkog uslova postavljenog Srbiji-dostizanja pune saradnje sa Haškim tribunalom. No,Vlada Srbije donosi krajnje neuobičajenu odluku-da jednostrano primeni Prelazni sporazum. Srećom, taj potez Vlade nailazi na podršku Evropske komisije i većine zemalja članica.
Dočekana na nož u delu javnosti, odluka o jednostranoj primeni ugovora koji predviđa početak primene delova SSP koji se odnose na postepeno smanjenje i ukidanje carina stupila je na snagu 30 januara ove godine, dok je u javnosti najpozitivnije dočekano smanjenje carina na uvoz automobila poreklom iz Evropske unije na 10 odsto.
Što se Srbije tiče, jednostranom primenom Prelaznog sporazuma stavljen je u pogon mehanizam smanjenja i ukidanja carina na proizvode poreklom iz EU, prema ranije ispregovaranom ritmu koji bi trebalo da dovede do potpune liberalizacije trgovine do 1. januara 2014-te godine. Prelazni sporazum i SSP sadrže liste neostljivih, osetljivih, veoma osetljivih i najosetljivijih proizvoda.
Prema definiciji pregovaračkih timova EU i Srbije, u neosetljive proizvode spadaju oni koji su do početka primene sporazuma bili carinjeni sa do 5 odsto, što znači ili da se ne proizvode u Srbiji ili da su domaći proizvođači dovoljno konkurentni, pa su carine ukinute. Među poljoprivrednim proizvodima u ovoj grupi se našlo tropsko voće (papaja, mango ali ne i banane!), žive životinje za uzgoj i priplod ali i džemovi i marmelade, masline i sir Rokfor. Lista industrijskih proizvoda još je zanimljivija, počev od dečjih slikovnica i globusa preko novinskog papira, muzičkih instrumenata-klavira i violina pa sve do svemirskih letilica i satelita.
Trgovina osetljivim proizvodima biće liberalizovana dve godine od početka primene sporazuma, veoma osetljivim za četiri godine a najosetljivijim za pet godina.
Domaća poljoprivredna proizvodnja dobila je, ipak, solidnu zaštitu kroz sezonske, specijalne i ad valorem carine. Do 2014-te trgovina industrijskim proizvodima trebalo bi da bude potpuno liberalizovana, ali je kroz SSP i Prelazni sporazum dogovoreno da se za 23,5 odsto od ukupnog broja poljoprivrednih proizvoda zadrži zaštita i posle 2014-te, i u ovoj grupi se nalaze pšenica, paradajz, paprika, šljiva, jabuke… Postoje i proizvodi za koje carine neće biti ukidane niti smanjivane, a među njima su i jestivo ulje od suncokreta, šećer i duvan. Srbija je dobila i godišnje kvote za izvoz od 180.000 tona šećera, sa mogućnošću njenog povećanja, zatim 8700 tona junetine ( od koje koristi samo oko 40 odsto ), 63.000 hektolitara vina i 15 tona pastrmke i 60 tona šarana.
Ne treba, međutim, zaboraviti da je SSP politički koliko i ekonomski sporazum. Pored nesumnjivo najbrojnijih odredbi koje se odnose na formiranje slobodne zone trgovine, usklađivanje zakona sa evropskim pravnim tekovinama po pitanju državnih subvencija, zaštite konkurencije i prava potrošača, intelektualne svoje itd. SSP sadrži politički okvir za pridruživanje Evropskoj uniji, koji podrazumeva razvoj i negovanje dobrosusedskih odnosa i regionalnu saradnju, reforme u oblasti sudstva, zdravstva, obrazovanja, prihvatanje zajedničkih politika i vrednosti po pitanjima bezbednosti i kontrole granica. Srbija je dobar primer za to da politički uslovi neće biti gurnuti u stranu ma kako glatko išao dogovor o ekonomskoj saradnji.
Nacionalni program za integraciju Srbije u Evropsku uniju
NPI je dokument koji propisuje redosled i ritam sprovođenja različitih mera sa ciljem da Srbija do 2012-te bude tehnički spremna za članstvo u Evropskoj uniji. U NPI se nalaze pobrojani svi neohodni zadaci koje domaća administracija treba da savlada kako bi pripremila zemlju za članstvo, uključujući tu precizne kriterijume koje treba dostići u oblasti vladavine prava, zaštite ljudskih prava, regionalne saradnje i ispunjavanja međunarodnih obaveza. Ekonomski deo NPI sličan je poglavljima SSP ali sa daleko više detalja propisuje zadatke u okviru dostizanja standarda u poljoprivredi, trgovini, zaštiti životne sredine…sve u svemu, na 4 stotine stranica stao je ambiciozni plan prilagođavanja domaćeg sistema evropskom u domenu politike i privrede.
Kako se previše često dešava da zakoni i strategije budu usvojeni a da niko ne preuzima odgovornost za njihovu primenu ili za kvalitet te primene, Kancelarija za evropske integracije Vlade Srbije dobila je zadatak da objavljuje kvartalni izveštaj o izvršenju zadataka iz NPI.
Prvi takav izveštaj, koji posmatra prošlu godinu, objavljen je 5-og februara, a odnosi se na zakonodavnu aktivnost Vlade i Skupštine Srbije, dveju institucija u gotovo neprekidnom sukobu oko toga ko vrednije radi.
Ispostavilo se, poprilično očekivano, da je od planiranih 89 propisa usvojeno 26, što, kako je saopštila Kancelarija za evropske integracije, daje procenat ispunjenosti zadataka iz NPI od 29 odsto. Pritom je Vlada utvrdila 49 od 64 planirana zakona, dok je Skupština od tih 49 usvojila 17 zakona, među kojima su i Zakon o agenciji za borbu protiv korupcije, zatim o finansiranju političkih partija i skup zakona neophodnih za nastavak procesa vizne liberalizacije.
Saradnja Vlade i Skupštine na efikasnijem odlučivanju o zakonima iz “evropske”oblasti odavno je prepoznata kao problem, a na to ukazuje i izveštaj Evopske komisije o napretku Srbije u pridruživanju za prošlu godinu. Ove godine, inače, planirano je da se parlament izjasni o 155 akata usklađenih sa propisima Evropske unije.
Milica Milovanović
broj 53, mart 2008.